Montmajour XI

1959, aquarel op Charles Ier, 58.2 x 46.5 cm
Collectie Musée L, Louvain-la-Neuve (schenking Serge Goyens de Heusch)
Inventarisnr. 858

In de abdij van Montmajour ging Bartrand de rondboog en het tongewelf opzoeken. Architecturale vormen die we al kunnen zien in enkele van zijn vroegere "Italiaanse" werken en die later tot een hoogtepunt komen in zijn creaties van de Parijse metro. Hier in deze prachtige Provensaalse abdij vond hij de rondboog en het tongewelf in een middeleeuws en religieus kader met een spirituele verhevenheid en een sacrale uitstraling die we ook in de werken van Bertrand terug vinden. Het was in september 1957, tijdens een reis door het zuiden van Frankrijk dat de cisterciënzer architectuur van Montmajour zich aan hem openbaarde. Helemaal ondersteboven van zijn ontdekking bracht hij er de meeste tijd van zijn Frankrijkreis door. Hij ging onmiddellijk aan het werk en maakte een reeks ver afgewerkte inkttekeningen die zoals gewoonlijk later inspiratie opleverden voor enkele van zijn meest indrukwekkende aquarellen en olieverfschilderijen. Nog nooit maakte hij zoveel werken van één inspiratiebron. Die werklust werd later nog overtroffen door het thema van de Parijse metro en van de middeleeuwse Provensaalse dropjes Vananson en Vésubie. Terwijl hij al druk bezig was met de nieuwe inspiratie die hij had opgedaan van zijn reis naar Spanje in 1958, maakte hij pas twee jaar na zijn bezoek aan de Provensaalse abdij van Montmajour een reeks van elf aquarellen vanuit verschillend perspectief: zijn persoonlijke interpretatie van de grote gebogen lijnen van het tongewelf en de arcades, zich verhoudend tot een kundig spel van horizontale en vertikale lijnen. Soms vinden we de gebogen lijn in spiegelbeeld terug onderdaan de compositie, en dan weer – om een metafoor van de kunstenaar zelf te gebruiken – zoals in een vrucht staat een ovaal tegenover een in zichzelf sluitende halve cirkel. De monniken bezochten destijds de abdij op zoek naar spirituele rust, en zo ook vond en begreep Gaston Bertrand op een heel subtiele en fijne manier het lichtschijnsel van de hemel dat zo belangrijk is voor in Romaanse kunst en dat we ook terugvinden in de veelvuldige gebogen lijnen van de warme Franse steen.